Ustawa o sygnalistach – czy obowiązuje instytucje kultury?

Jak w starym dowcipie o polonistach – gdy na pytanie o rozstrzygnięcie odpowiada się tak lub nie, polonista odpowie – to zależy. Zatem: to zależy 🙂

 

Ustawa o sygnalistach wchodzi  w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 25 września 2024 r. Wyjątkiem są przepisy o zgłoszeniach zewnętrznych które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Czym jest ta ustawa?

Sygnalistą jest osoba, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym

• pracownik, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
• osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy,
• przedsiębiorca, prokurent, akcjonariusz lub wspólnik, członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, stażysta, wolontariusz,
• praktykant, funkcjonariusz oraz żołnierz.

 

Ustawa reguluje:

• warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
• środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
• zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;
• zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu;
• zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa;
• zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa;
• zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań następczych.

 

 

Regulamin zgłoszeń wewnętrznych, zgodnie z projektem ustawy, ustala się po konsultacjach z:

1. Zakładowymi organizacjami związkowymi, działającymi przy danym podmiocie prawnym, albo
2. Przedstawicielami osób świadczących pracę na rzecz podmiotu (10).

Po takich konsultacjach regulamin podaje się do wiadomości w sposób przyjęty w organizacji, a następnie, po upływie 7 dni, wchodzi on w życie.

Regulaminu zgłoszeń wewnętrznych nie będą miały obowiązku wdrożyć jednostki organizacyjne gminy lub powiatu liczące mniej niż 10 000 mieszkańców oraz firmy/instytucje (w tym instytucje kultury), na rzecz których wykonuje pracę zarobkową mniej niż 50 osób, ale mogą to zrobić na zasadzie dobrowolności.  Instytucje kultury, jako podmioty sektora finansów publicznych. zatrudniające powyżej 50 osób, mają obowiązek stosować te przepisy.

Sygnalista będzie podlegał ochronie od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, ale warunkiem jest, że miał uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszona informacja jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego i że stanowi informację o naruszeniu prawa. Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe, próby lub groźby zastosowania takich działań, a w przypadku odwetu sygnalista ma prawo do odszkodowania.

 

Ustawa z 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. z 24 czerwca 2024 r. pod poz. 928)