Kto ważniejszy? O precedencji

Kontynuując temat wizerunku dyrektora instytucji kultury, postanowiłam przypomnieć temat precedencji, czyli uszeregowania osób podczas uroczystości publicznych według ważności piastowanych stanowisk. Często dyrektor instytucji kultury jest tą osobą, której przekazywane jest poprowadzenie takiej uroczystości, a oczekiwania, że wszystko przebiegnie bez zarzutu, są kierowane w naszą stronę.

Nie wszystkie uroczystości wymagają przestrzegania takiego porządku. Niemniej jeśli już wejdziemy w prowadzenie wydarzenia według precedencji, warto być konsekwentnym, bo odstępstwa będą widoczne jak na dłoni.

Najpierw kilka faktów:

• W Polsce nie ma aktu normatywnego regulującego kwestię precedencji państwowej.
• Stosowane przez Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych precedencja najwyższych stanowisk państwowych i porządek starszeństwa na szczeblu lokalnym – to uzus, ukształtowany w wyniku doświadczeń władz samorządowych.
• Zasady ustalania precedencji państwowej opierają się na porządku konstytucyjnym.
• Pierwszeństwo mają stanowiska obierane (z wyborów) przed mianowanymi.
• Porządek pierwszeństwa może być dostosowany do konkretnych okoliczności i można pozwolić sobie na pewną elastyczność ze względu na szacunek i względy osobiste (na przykład przywitanie najpierw kobiet piastujących równoważne funkcje).

 

Mimo najlepszego przygotowania, dobrych chęci i znajomości protokołu wszystko spali na panewce, jeśli zaproszeni goście też nie będą przestrzegać pewnych zasad:

• Trzeba potwierdzić zaproszenie. Pomaga to niezmiernie w godnym poprowadzeniu uroczystości.
• Na uroczystość należy przybyć z odpowiednim wyprzedzeniem.
• Najważniejsza zaproszona osoba przybywa jako ostatnia i jej wejście oraz zajęcie przez nią miejsca jest sygnałem do rozpoczęcia uroczystości.
• Opuszczanie miejsca uroczystości też powinno odbywać się w kolejności precedencji.

 

A teraz kilka zasad podczas prowadzenia takiej oficjalnej uroczystości:

• Gości wita gospodarz lub w jego imieniu – prowadzący.
• Witając gości, wylicza się ich według kolejności ważności stanowisk.
• Nie wymienia się wszystkich z imienia nazwiska, wskazuje się tylko najważniejszych gości. Pozostałych zaproszonych wymienia się jako grupy (np. radni, dyrektorzy jednostek oświatowych, służb mundurowych, środowisk kombatanckich itp.).
• Podczas wystąpień głos jako pierwszy zabiera gospodarz, po nim mówcy w kolejności precedencji.
• Ton wystąpienia nadaje najważniejszy gość – kolejne nie powinny być dłuższe, bo będzie to niegrzeczne wobec głównego gościa.
• W imieniu danej organizacji wypowiada się tylko jedna osoba.
• Na rozpoczęcie przemówienia należy zwrócić się bezpośrednio do najważniejszej lub kilku najważniejszych osobistości i wymienić je w kolejności pierwszeństwa.
• Składanie wieńców, przejście w orszaku czy wpisy do księgi pamiątkowej też obowiązuje precedencja.

 

O ile wizyty głowy państwa raczej na naszych uroczystościach zwykle się nie spodziewamy, to już posłowie, wojewodowie czy marszałkowie są realnymi gośćmi. A jeszcze niech do tego zacnego towarzystwa dołączy ksiądz dziekan albo biskup – i można się lekko pogubić.

 

---

Zostań PATRONEM Kultury na Czasie – dołączam!

---

 

Według “Precedencji stanowisk publicznych w Polsce” Dobromira Dziewulaka – Biuro Analiz Sejmowych (Analizy BAS nr 2 (10), Warszawa 2009) kolejność najwyższych stanowisk w RP wygląda tak:

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 
2. Marszałek Sejmu RP 
3. Marszałek Senatu RP 
4. Prezes Rady Ministrów 
5. Wicemarszałkowie Sejmu 
6. Wicemarszałkowie Senatu 
7. Wiceprezes Rady Ministrów 
8. Prezes Trybunału Konstytucyjnego 
9. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego 
10. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego 
11. Ministrowie 
12. Prezes Narodowego Banku Polskiego 
13. Prezes Najwyższej Izby Kontroli 
14. Rzecznik Praw Obywatelskich 
15. Rzecznik Praw Dziecka 
16. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej 
17. Posłowie i senatorowie 
18. Szef Kancelarii Prezydenta 
19. Szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu 
20. Szef Kancelarii Premiera 
21. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 
22. Sekretarze stanu 
23. Kierownicy urzędów centralnych 
24. Wojewodowie 

Precedencja stanowisk administracji rządowej i samorządowej w województwie:

1. Wojewoda 
2. Marszałek województwa 
3. Przewodniczący Sejmiku Województwa 
4. Wicewojewoda 
5. Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej 
6. Przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego 
7. Wiceprzewodniczący Zarządu Województwa 
8. Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa 
9. Członek Zarządu Województwa 
10. Radny województwa 
11. Dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego 
12. Skarbnik województwa 

 

Precedencja stanowisk samorządowych w powiecie: 

1. Starosta 
2. Przewodniczący Rady Powiatu 
3. Wicestarosta 
4. Wiceprzewodniczący Rady Powiatu 
5. Członek Zarządu Powiatu 
6. Radny powiatu 
7. Sekretarz powiatu 
8. Skarbnik powiatu 

 

Precedencja stanowisk w gminie/mieście: 

1. Wójt/burmistrz/prezydent miasta 
2. Przewodniczący rady gminy/miasta 
3. Zastępca wójta/burmistrza/prezydenta miasta 
4. Wiceprzewodniczący rady gminy/miasta 
5. Radny gminy/miasta 
6. Sekretarz gminy/miasta 
7. Skarbnik gminy/miasta 
8. Sołtys 
9. Przewodniczący zarządu dzielnicy/osiedla

 

Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego z 1983 r. precedencja w Kościele katolickim przedstawia się następująco: 

1. Biskup Rzymski 
2. Kardynałowie biskupi, prezbiterzy i diakoni (tytuł honorowy – nie dający władzy poza udziałem w konklawe) 
3. Patriarchowie i arcybiskupi więksi 
4. Arcybiskupi metropolici 
5. Arcybiskupi 
6. Biskupi (oraz zwierzchnicy krajowi niekatolickich kościołów i wyznań) 
7. a) biskupi diecezjalni (i zrównani z nimi: prałat terytorialny, opat terytorialny, wikariusz apostolski, prefekt apostolski i administrator apostolski (jeśli administratura jest erygowana na stałe) 
8. b) inni biskupi (koadiutorzy, pomocniczy, tytularni) 
9. Wikariusze 
10. a) wikariusze generalni 
11. b) wikariusze biskupi i wikariusz sądowy 
12. Przełożeni wyżsi instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego na prawie papieskim (również laickich) 
13. Protonotariusze apostolscy (Familiares Jego Świątobliwości) i protoprezbiterzy 
14. Infułaci i mitraci 
15. Prałaci 
16. Archiprezbiterzy (w Kościołach wschodnich) 
17. Dziekani 
18. Proboszczowie 
19. Wikariusze parafialni 
20. Archidiakoni (w Kościołach wschodnich) 
21. Protodiakoni (w Kościołach wschodnich) 
22. Diakoni 
23. Minorzyści (subdiakoni, akolici, kantorzy, lektorzy, cerofaniusze) (w Kościołach wschodnich) 

 

Hierarchia zakonna: 

1. Generał / Protoarchimandryta (w Kościołach wschodnich) 
2. Prowincjał 
3. Opat / Archimandryta (w Kościołach wschodnich) 
4. Przeor / Ihumen (w Kościołach wschodnich) 

 

To jeszcze kilka słów o zajmowaniu miejsc na widowni:

• Miejsca dla gości, którzy będą przemawiać lub będą zaangażowani w przebieg uroczystości, najlepiej wyznaczyć w pierwszym rzędzie.
• Jeśli fotele są ustawione w sposób ciągły, gość główny zasiada w centrum, jeśli między fotelami jest przejście, miejsce dla najważniejszego gościa to pierwsze miejsce na prawo od przejścia.
• Jeśli spotkanie ma przebieg prezydialny (przy stole), w centrum zasiada gość główny, a jeśli ważnych gości jest kilku, wówczas (uwaga!) gospodarz. 
• Kolejnych w precedencji gości sadzamy raz po prawej, raz po lewej stronie gościa głównego.

Uroczystościom oficjalnym towarzyszą często tzw. przyjęcia zasiadane, na których precedencja także jest wymagana. Jak trudne, często wręcz karkołomne to zadanie, w życiu codziennym mogli się przekonać ci, którzy mieli okazję usadzać gości na weselu. Koniecznie należy wspomnieć o trzech zasadach, które przydają się nie tylko w korpusie dyplomatycznym:

1. zasada prawej ręki – prawa strona jest bardziej zaszczytna (co na to leworęczni?);
2. precedencja i alternacja – to jest trudne, bo usadzamy naprzemienne kobiety i mężczyzn, obcokrajowców i współrodaków, członków różnych delegacji, jednocześnie biorąc pod uwagę ważność pełnionych przez nich funkcji;
3. unikamy sadzania obok siebie osób pozostających w konfliktach.

 

Powodzenia 🙂

 

Literatura:

Dziewulak D., “Precedencja stanowisk publicznych w Polsce”, Analizy BAS nr 2 (10), Warszawa 2009.

Harazim A., “Precedencja podczas uroczystości publicznych”, NIST, Łódź 2017.

 

---

Podobało Ci się?

Wesprzyj Kulturę na czasie na Patronite!