inne na scenie organizacja planowanie

Zasady precedencji podczas uroczystości

17 stycznia 2022

Wśród wielu obowiązków dyrektora instytucji kultury jest organizowanie i również często prowadzenie uroczystości. Ułożenie scenariusza zawiera ważny, choć mocno kłopotliwy punkt – kolejność witania gości. Kto ważniejszy? Kto pierwszy?

Ustalmy to zatem.

  • Porządek pierwszeństwa może być dostosowany do konkretnych okoliczności i można pozwolić sobie na pewną elastyczność ze względu na szacunek i względy osobiste (na przykład przywitanie najpierw kobiet piastujących równoważne funkcje).
  • Pierwszeństwo mają stanowiska obierane (z wyborów) przed mianowanymi.
  • Zasady ustalania precedencji państwowej opierają się na porządku konstytucyjnym.
  • Stosowane przez Protokół Dyplomatyczny Ministerstwa Spraw Zagranicznych precedencja najwyższych stanowisk państwowych i porządek starszeństwa na szczeblu lokalnym – to uzus, ukształtowany w wyniku doświadczeń władz samorządowych.
  • W Polsce nie ma aktu normatywnego regulującego kwestię precedencji państwowej.

 

Mimo najlepszego przygotowania, dobrych chęci i znajomości protokołu wszystko może lec w gruzach, jeśli zaproszeni goście też nie będą przestrzegać pewnych zasad:

  • Trzeba potwierdzić zaproszenie. Pomaga to niezmiernie organizatorom w godnym przeprowadzeniu uroczystości.
  • Należy przybyć na uroczystość z odpowiednim wyprzedzeniem.
  • Najważniejsza zaproszona osoba przybywa jako ostatnia i jej wejście oraz zajęcie przez nią miejsca jest sygnałem do rozpoczęcia uroczystości.
  • Opuszczanie miejsca uroczystości też powinno odbywać się w kolejności precedencji.

 

Kilka zasad podczas prowadzenia oficjalnej uroczystości:

  • Gości wita gospodarz lub w jego imieniu – prowadzący.
  • Witając gości, wylicza się ich według kolejności ważności stanowisk.
  • Nie wymienia się wszystkich z imienia nazwiska, wskazuje się tylko najważniejszych gości. Pozostałych zaproszonych wymienia się jako grupy (np. radni, dyrektorzy jednostek oświatowych, służb mundurowych, środowisk kombatanckich itp.).
  • Podczas wystąpień głos jako pierwszy zabiera gospodarz, po nim mówcy w kolejności precedencji.
  • Ton wystąpienia nadaje najważniejszy gość – kolejne nie powinny być dłuższe, bo będzie to niegrzeczne wobec głównego gościa.
  • W imieniu danej organizacji wypowiada się tylko jedna osoba.
  • Na rozpoczęcie przemówienia należy zwrócić się bezpośrednio do najważniejszej lub kilku najważniejszych osobistości i wymienić je w kolejności pierwszeństwa.
  • Składanie wieńców, przejście w orszaku czy wpisy do księgi pamiątkowej też obowiązuje precedencja.

 

O ile wizyty głowy państwa raczej na naszych uroczystościach zwykle się nie spodziewamy, to już posłowie, wojewodowie czy marszałkowie są realnymi gośćmi. A jeszcze niech do tego zacnego towarzystwa dołączy ksiądz dziekan albo biskup – i można się lekko pogubić.

Według “Precedencji stanowisk publicznych w Polsce” Dobromira Dziewulaka – Biuro Analiz Sejmowych (Analizy BAS nr 2 (10), Warszawa 2009) kolejność najwyższych stanowisk w RP wygląda tak:

  1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 
  2. Marszałek Sejmu RP 
  3. Marszałek Senatu RP 
  4. Prezes Rady Ministrów 
  5. Wicemarszałkowie Sejmu 
  6. Wicemarszałkowie Senatu 
  7. Wiceprezes Rady Ministrów 
  8. Prezes Trybunału Konstytucyjnego 
  9. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego 
  10. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego 
  11. Ministrowie 
  12. Prezes Narodowego Banku Polskiego 
  13. Prezes Najwyższej Izby Kontroli 
  14. Rzecznik Praw Obywatelskich 
  15. Rzecznik Praw Dziecka 
  16. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej 
  17. Posłowie i senatorowie 
  18. Szef Kancelarii Prezydenta 
  19. Szefowie Kancelarii Sejmu i Senatu 
  20. Szef Kancelarii Premiera 
  21. Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 
  22. Sekretarze stanu 
  23. Kierownicy urzędów centralnych 
  24. Wojewodowie 

Precedencja stanowisk administracji rządowej i samorządowej w województwie:

  1. Wojewoda 
  2. Marszałek województwa 
  3. Przewodniczący Sejmiku Województwa 
  4. Wicewojewoda 
  5. Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej 
  6. Przewodniczący Samorządowego Kolegium Odwoławczego 
  7. Wiceprzewodniczący Zarządu Województwa 
  8. Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa 
  9. Członek Zarządu Województwa 
  10. Radny województwa 
  11. Dyrektor generalny Urzędu Wojewódzkiego 
  12. Skarbnik województwa 

 

Precedencja stanowisk samorządowych w powiecie: 

  1. Starosta 
  2. Przewodniczący Rady Powiatu 
  3. Wicestarosta 
  4. Wiceprzewodniczący Rady Powiatu 
  5. Członek Zarządu Powiatu 
  6. Radny powiatu 
  7. Sekretarz powiatu 
  8. Skarbnik powiatu 

 

Precedencja stanowisk w gminie/mieście: 

  1. Wójt/burmistrz/prezydent miasta 
  2. Przewodniczący rady gminy/miasta 
  3. Zastępca wójta/burmistrza/prezydenta miasta 
  4. Wiceprzewodniczący rady gminy/miasta 
  5. Radny gminy/miasta 
  6. Sekretarz gminy/miasta 
  7. Skarbnik gminy/miasta 
  8. Sołtys 
  9. Przewodniczący zarządu dzielnicy/osiedla

 

Zgodnie z Kodeksem prawa kanonicznego z 1983 r. precedencja w Kościele katolickim przedstawia się następująco: 

  1. Biskup Rzymski 
  2. Kardynałowie biskupi, prezbiterzy i diakoni (tytuł honorowy – nie dający władzy poza udziałem w konklawe) 
  3. Patriarchowie i arcybiskupi więksi 
  4. Arcybiskupi metropolici 
  5. Arcybiskupi 
  6. Biskupi (oraz zwierzchnicy krajowi niekatolickich kościołów i wyznań) 
  7. a) biskupi diecezjalni (i zrównani z nimi: prałat terytorialny, opat terytorialny, wikariusz apostolski, prefekt apostolski i administrator apostolski (jeśli administratura jest erygowana na stałe) 
  8. b) inni biskupi (koadiutorzy, pomocniczy, tytularni) 
  9. Wikariusze 
  10. a) wikariusze generalni 
  11. b) wikariusze biskupi i wikariusz sądowy 
  12. Przełożeni wyżsi instytutów życia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego na prawie papieskim (również laickich) 
  13. Protonotariusze apostolscy (Familiares Jego Świątobliwości) i protoprezbiterzy 
  14. Infułaci i mitraci 
  15. Prałaci 
  16. Archiprezbiterzy (w Kościołach wschodnich) 
  17. Dziekani 
  18. Proboszczowie 
  19. Wikariusze parafialni 
  20. Archidiakoni (w Kościołach wschodnich) 
  21. Protodiakoni (w Kościołach wschodnich) 
  22. Diakoni 
  23. Minorzyści (subdiakoni, akolici, kantorzy, lektorzy, cerofaniusze) (w Kościołach wschodnich) 

 

Hierarchia zakonna: 

  1. Generał / Protoarchimandryta (w Kościołach wschodnich) 
  2. Prowincjał 
  3. Opat / Archimandryta (w Kościołach wschodnich) 
  4. Przeor / Ihumen (w Kościołach wschodnich) 

 

To jeszcze kilka słów o zajmowaniu miejsc na widowni:

  • Miejsca dla gości, którzy będą przemawiać lub będą zaangażowani w przebieg uroczystości, najlepiej wyznaczyć w pierwszym rzędzie.
  • Jeśli fotele są ustawione w sposób ciągły, gość główny zasiada w centrum, jeśli między fotelami jest przejście, miejsce dla najważniejszego gościa to pierwsze miejsce na prawo od przejścia.
  • Jeśli spotkanie ma przebieg prezydialny (przy stole), w centrum zasiada gość główny, a jeśli ważnych gości jest kilku, wówczas (uwaga!) gospodarz. 
  • Kolejnych w precedencji gości sadzamy raz po prawej, raz po lewej stronie gościa głównego.

Uroczystościom oficjalnym towarzyszą często tzw. przyjęcia zasiadane, na których precedencja także jest wymagana. Jak trudne, często wręcz to zadanie karkołomne, w życiu codziennym mogli się przekonać ci, którzy mieli okazję usadzać gości na weselu. Koniecznie należy wspomnieć o trzech zasadach, które przydają się nie tylko w korpusie dyplomatycznym:

  1. zasada prawej ręki – prawa strona jest bardziej zaszczytna (co na to leworęczni?);
  2. precedencja i alternacja – to jest trudne, bo usadzamy naprzemienne kobiety i mężczyzn, obcokrajowców i współrodaków, członków różnych delegacji, jednocześnie biorąc pod uwagę ważność pełnionych przez nich funkcji;
  3. unikamy sadzania obok siebie osób pozostających w konfliktach.

Składanie wieńców:

Przy składaniu wieńców pod pomnikiem lub tablicą też obowiązują zasady precedencji; za ustalenie kolejności, wywołanie we właściwym momencie osób składających lub też ustawienie odpowiedniego orszaku odpowiedzialni są organizatorzy.

Gdzie jeszcze możesz szukać zasad precedencji? W jakich sytuacjach?
– wpisy w księdze pamiątkowej
– wręczanie orderów i odznaczeń

Życzę powodzenia!

Daj znać o efektach 🙂

 

Tekst powstał dzięki PATRONOM Kultury na Czasie!

 

 

Literatura:
Harazim A., “Precedencja podczas uroczystości publicznych”, NIST, Łódź 2017.
Dziewulak D., “Precedencja stanowisk publicznych w Polsce”, Analizy BAS nr 2 (10), Warszawa 2009.

 

Może ci się spodobać również...

4 komentarze

  • Odpowiedz Biblioteka 17 stycznia 2022 at 09:17

    Bardzo dobry artykuł. Niby się zasady zna, ale stresik zawsze jest. Do tego dodać sytuacje, że ktoś ważny miał przyjść, a nie przyszedł, przyszedł ale usiadł z tyłu i go nie widać, osoby spóźnione, albo takie co są ogólnie ważne, ale nie były zaproszone a zainteresowały się i przyszły… Dużo takich kwiatków. Ale z czasem człowiek uczy się.

    • Odpowiedz Anka 24 stycznia 2022 at 21:08

      Tak, bo to niby wszystko ogarnięte, ale „czynnik ludzki” jest pełen niespodzianek. To jest przygoda 🙂 Dziękuję za wpis!

  • Odpowiedz Ela 24 stycznia 2022 at 18:54

    Po wielu latach pracy w pięknej, nowej bibliotece publicznej nauczyłam się, jak nie jąkać się zapowiadając wykład o poziomie uniwersyteckim. 1.Trzeba poznać profesora genetyki klinicznej zanim zacznie mówić. Poczęstować Go herbatą na zapleczu. Dowiedzieć się, czy jest skromny, czy lubi być tytułowany. 2. Przypomnieć, że prosimy tylko o 45 minut, a później ewentualnie będzie dyskusja. 3.Zostawiamy gościa, by chwilę ochłonął po jeździe w korkach. 4. Kierujmy się do wejścia lub szatni i witamy po kolei wszystkich wchodzących. Jeśli w czytelni nikt nie chce zająć miejsca z przodu delikatnie kierujemy ruchem. 5.Punktualnie o ustalonej godzinie wychodzimy na srodek. Prostujemynsię, uśmiechamy i zapowiadamy bardzo krótko. 6.Na widowni widzimy tuzy ze świata naukowego.7. Nie uciekamy. Mówimy głośno, wyraźnie i powoli. 8.Oczywście kilka dni wcześniej penetrujęmy internet dowiadując się tego i owego o temacie wykladu. 9. Pamiętamy gdzie jest rozciagniety przedłużacz do projektora a gdzie do komputera, by ich nie nadeptywać. W czytelni 300 m2 są tylko 2 gniazdka… Siadamy z tyłu na widowni i sluchamy… Ha ha ha. To sytuacja idealna. Prawdziwa jest taka, że nie działają głośniki przyniesione z domu, bo mają zbyt nowoczesne wtyczki, a komputer profesora nie jest supernowoczesny. Kilku innych rzuca się na pomoc, a jeden biegnie do domu obok pożyczyć kable. Albo: sprzęga się dźwięk, bo mikrofon jest w ręku prelegenta a wzmacniacz ( przyniesiony z domu) jest co chwilę zbyt blisko. Świeci słońce na ekran, a miało być pochmurno. Nie ma rolet, bo za drogie. Albo:;wiele osób się spoźnia i po ciemku szuka nerwowo przejścia na wolne krzesla głośno łomocząc… Savoir-vivre, oraz znawstwo protokołów dyplomatycznych jest bardzo ważne, ale poziom kultury osobistej organizatora jest najważniejszy. Często pracowałam jednoosobowo, bo administracja była rozrośnięta, a bibliotekarzy coraz mniej. Zaczęłam od 4 etatów… Dziś jest 1.5. Nikt nie podskoczył, bo dyr. zawsze „miał pełną szufladę podań”. Teraz odchodzi a przyjdzie „ktoś 'w teczce” Chyba, że Ania J. się odważy kandydować. Ściskam Cię Aniu R.:)

    • Odpowiedz Anka 24 stycznia 2022 at 22:05

      Elu… ale świetny opis! Tak to zobrazowałaś, że czuję się, jakbym tam była… To są te spotkania grozy, gdy jesteś odpowiedzialna za wszystko i nie masz znikąd pomocy. I zdaje się, że tu jest problem, bo przy wsparciu to byłby co najwyżej lekki stresik i anegdota dla przyjaciół, a tak …
      I trzymam kciuki za wybór właściwej osoby. Pozdrowienia!

    Zostaw komentarz